Jedną z najlepszych form pomocy uchodźcom są zbiórki. Chcesz się dołożyć do trwającej właśnie zbiórki? A może wolisz zorganizować własną? Tutaj znajdziesz wszystkie najważniejsze informacje na ten temat.
Zbiórka darów dla syryjskich uchodźców z obozu w Charmanli (fot. Wojtek Radwański)
Znakomita większość uchodźców przybywa do Europy tylko z tym, co uda im się unieść na plecach. Zostawiając dobytek całego życia w miejscach, z których uciekają, zmuszeni są urządzać się całkowicie od nowa. Oczywiście nie jest to łatwe. Dlaczego? Bo często są w tak trudnej sytuacji materialnej, że nie stać ich nawet na podstawowe produkty czy rzeczy codziennego użytku. Dlatego właśnie tak bardzo potrzebne jest organizowanie zbiórek odzieży, sprzętu lub pieniędzy.
Zbiórki są świetną formą pomocy. Często to właśnie dzięki nim udaje się w błyskawicznym tempie zareagować na najpilniejsze potrzeby. W dodatku za ich pomocą możemy działać tam, gdzie instytucje rządowe nie mają obowiązku pomagać, a większości organizacji pozarządowych – działających w systemie grantowym – po prostu nie stać na szybką reakcję. Sprawa jest prosta: jeżeli nagle okazuje się, że w ośrodkach dla uchodźców brakuje czapek i szalików, to każdy z nas w ciągu kilku dni może zorganizować zbiórkę i zgromadzić ich ogromną ilość. Wystarczy dobrze to zaplanować i zrealizować.
Najprościej jest dorzucić się do już trwających akcji. Można również wziąć sprawy w swoje ręce – zorganizować zbiórkę może każdy, kto dostrzeże taką potrzebę. Ważne jest jednak, aby zrobić to w sposób przemyślany. Dlaczego? Wbrew pozorom łatwo jest popełnić kilka podstawowych błędów i tym samym – pomimo najlepszych chęci – dołożyć niepotrzebnej pracy sobie lub innym. Co zatem trzeba zrobić, by zorganizować zbiórkę doskonałą? Wystarczy sześć prostych kroków.
Przejdź do działu Wydarzenia, aby znaleźć aktualnie trwające zbiórki.
Jak zorganizować zbiórkę
Zanim zaczniesz organizować zbiórkę ubrań, sprzętów lub pieniędzy dla uchodźców, przeczytaj nasz poradnik. Pozwoli Ci on zrobić to w sposób przemyślany i opowiedziany.
Krok pierwszy – Dowiedz się, komu pomagasz
Zanim zdecydujesz się wesprzeć uchodźców za pośrednictwem konkretnej organizacji lub nieformalnej grupy ludzi, sprawdź kilka podstawowych kwestii:
W przypadku zarejestrowanej organizacji pozarządowej zajrzyj na ich stronę internetową, przejrzyj raporty z dotychczasowej działalności oraz sprawozdania finansowe i merytoryczne. Jeżeli nie możesz ich znaleźć, to wyślij do tej organizacji maila z prośbą o ich przesłanie. Upewnisz się, że wspierasz uchodźców za pośrednictwem uczciwej i rzetelnej instytucji. Będziesz też wiedział, co odpowiadać tym, których będziesz namawiać do współpracy.
Ważne! Każda organizacja pozarządowa w Polsce ma obowiązek przekazywania corocznych sprawozdań finansowych do Urzędu Skarbowego. Możesz je sprawdzić w bazie sprawozdań finansowych organizacji pożytku publicznego. Natomiast fundacje i organizacje pożytku publicznego (oznaczone skrótem OPP) mają obowiązek publikowania sprawozdań merytorycznych i finansowych na swojej stronie.
W przypadku inicjatywy nieformalnej warto poczytać o akcjach zorganizowanych przez tych ludzi wcześniej oraz dowiedzieć się więcej na temat osób, które ją tworzą. Pamiętaj, że choć nie można ich zweryfikować tak dokładnie jak zarejestrowanych organizacji, to grupy nieformalne często mogą reagować szybciej niż formalne instytucje, ponieważ znacznie szybciej podejmują decyzje. Dlatego warto je wspierać.
Krok drugi – Rozpoznaj aktualne potrzeby i własne możliwości
Każdą zbiórkę należy rozpocząć od poznania aktualnych potrzeb. Nie ma sensu zbierać ani kupować rzeczy, które okażą się potem nieprzydatne. Jak to zrobić? Najlepiej u źródła, czyli zapytać wprost organizacji lub grupy uchodźców, których zamierzamy wesprzeć. Oto pytania, na które warto znać odpowiedzi:
– Jakie konkretnie rzeczy oraz w jakiej ilości są potrzebne?
Ponieważ sytuacja jest dynamiczna i potrzeby często się zmieniają, najlepiej będzie, jeśli zadając to pytanie, napiszesz od razu, kiedy mniej więcej uda Ci się dostarczyć zebrane rzeczy. Przyjmujący dary będą w stanie oszacować, czy bardziej będą wtedy potrzebować szalików i czapek, czy może bielizny lub środków higienicznych.
– Jak przygotować i posegregować zebrane rzeczy?
Odpowiednie przygotowanie i posegregowanie ułatwi wszystkim późniejszą pracę. Dowiedz się, czy ubrania segregować pod względem płci, rodzaju czy rozmiaru – a może pod kątem wszystkich tych kryteriów naraz. Pamiętaj też, aby nie wysyłać uchodźcom rzeczy, których sam brzydziłbyś się używać, zepsutych lub mocno zużytych. Postaraj się, aby wszystko było czyste, a np. buty były dobrane w pary.
– Jak spakować zebrane rzeczy?
– Jak opisać zebrane rzeczy?
Odpowiednie opisanie paczki jest bardzo ważne. Dzięki temu nie będzie trzeba wszystkiego co chwilę otwierać lub przepakowywać. Dowiedz się też, w jakim języku najlepiej to zrobić. Pamiętaj, że nie wszyscy znają język polski.
– Czy w Twojej okolicy ktoś już organizuje podobną zbiórkę?
Dzięki połączeniu sił oszczędzisz wiele czasu i pieniędzy. Można na przykład zorganizować wspólnie transport, reklamę, punkty zbiorcze lub magazyn. Jeżeli wiesz już, na co jest zapotrzebowanie, zastanów się nad tym, co jesteś w stanie zrobić. W tym celu musisz rozpoznać własne możliwości dotyczące organizacji zbiórki, przechowywania rzeczy i transportu. Oto pytania, na które powinieneś znaleźć odpowiedzi:
– Czy masz dostęp do odpowiedniego lokalu, do którego będą przynoszone rzeczy?
Możesz zorganizować zbiórkę nawet we własnym domu lub poprosić o przynoszenie rzeczy do samochodu zaparkowanego w centrum miasta. Możesz też zapytać o taką możliwość kawiarnie, szkoły, domy kultury lub parafie. Pamiętaj jednak, aby zawczasu dokładnie ustalić warunki przyjmowania rzeczy – kto będzie je odbierał, w jakich godzinach oraz jakie informacje zostaną przekazane osobom przynoszącym rzeczy.
– W jakich warunkach należy przechowywać zebrane rzeczy?
– Czy dysponujesz pomieszczeniem, w którym możesz posortować, spakować i podpisać zebrane rzeczy? Czy masz wystarczającą liczbę osób, które Ci w tym pomogą?
– Jakie przepisy obowiązują w kwestii wwozu rzeczy używanych na teren państw, przez które będą one przewożone i do których chcesz je docelowo zawieźć?
Sprawdź w internecie, które z przepisów są faktycznie egzekwowane i jak to wygląda w praktyce. Czy są jakieś lokalne organizacje, we współpracy z którymi można będzie zadeklarować wwożone rzeczy jako pomoc humanitarną?
Warto spróbować zaangażować w zbiórkę wolontariuszy. Pamiętaj jednak, że zarządzanie grupą ludzi nie jest wcale proste. Trzeba umieć ich doceniać i motywować. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w dziale „Pomagaj uchodźcom jako wolontariusz”.
Krok trzeci – Zalegalizuj swoją zbiórkę
Według polskiego prawa każdą publiczną zbiórkę – zarówno finansową, jak i rzeczową – należy zgłosić do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Można to zrobić na dwa sposoby:
1) Zgłoś zbiórkę na stronie www.zbiórki.gov.pl/zbiorki/index. Żeby to zrobić, musisz wcześniej założyć Zaufany Profil w elektronicznej Platformie Usług Administracji Publicznej (ePUAP). Przy zgłoszeniu elektronicznym zgodę na zorganizowanie zbiórki otrzymasz w ciągu 3 dni.
2) Zgłoś zbiórkę za pośrednictwem klasycznej poczty. Wystarczy, że wyślesz zgłoszenie na adres: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, ul. Batorego 5, 02–591 Warszawa. Decyzję otrzymasz w ciągu 7 dni.
Więcej informacji na temat tego, jak poprawnie zgłosić zbiórkę, znajdziesz w poradniku „Zbiórki publiczne” portalu ngo.pl.
Pamiętaj, że po zakończeniu akcji musisz również w taki sam sposób wysłać do MSWiA sprawozdanie.
Ważne! Jeśli organizujesz zbiórkę w zamkniętym gronie – na przykład wśród znajomych lub w klasie – to nie musisz jej nikomu zgłaszać.
Krok czwarty – Zadbaj o odpowiednią promocję
Od tego, jak wypromujesz swoją zbiórkę, w wielkim stopniu będzie zależał jej sukces. Oto kilka rad, jak najlepiej to zrobić:
Zastanów się, jakimi kanałami chcesz promować zbiórkę. Aby wybrać najlepsze z nich, musisz sobie odpowiedzieć na pytanie: kto jest potencjalnym darczyńcą? Pamiętaj, że nie wszyscy używają Facebooka lub chodzą rano do kiosku po gazetę. Oto kilka naszych propozycji:
1) Skontaktuj się z lokalnymi mediami (najlepiej wysłać do nich przygotowany wcześniej tekst ze wszystkimi szczegółami. Oprócz informacji praktycznych możesz podać w nim także np. prawdziwą historię osób, którym chcesz pomóc, albo opisać swoją motywację – pozwoli to dziennikarzom stworzyć z tego ciekawy artykuł, a nie tylko suchą notatkę).
2) Zorganizuj wydarzenie na Facebooku. Dobrze jest je co pewien czas aktualizować lub dodawać nowe informacje – działania takie będą swoistą „przypominajką” dla tych, którzy zgodzili się wziąć w nim udział. Zastanów się, czy w ustawieniach wydarzenia na Facebooku zdefiniować je jako otwarte dla wszystkich, czy wybrać wersję półotwartą, w której osoby zaproszone mogą zapraszać kolejne. Minusem otwartego wydarzenia jest to, że mogą je atakować hejterzy. Minusem zamkniętego są ograniczone możliwości dotarcia do ludzi potencjalnie zainteresowanych wsparciem Twojej zbiórki.
3) Przygotuj plakaty reklamujące zbiórkę (możesz ściągnąć przygotowany przez nas projekt uniwersalnego plakatu). Rozwieś je w miejscach, gdzie bywa dużo ludzi: w modnej kawiarni, w kościele, w sklepie albo przy kiosku.
4) Zorganizuj razem ze zbiórką happening lub innego rodzaju akcję społeczną. Dobrym pomysłem jest połączenie zbiórki z debatą, koncertem, mszą lub pokazem filmów.
O tym, jak zorganizować spotkanie przeczytasz w rozdziale „Uświadamiaj i informuj”.
5) Załóż prostą darmową stronę internetową. Stworzenie takiej strony nie wymaga znajomości skomplikowanych języków programowania ani wydania majątku. Wystarczy użyć jednego z darmowych kreatorów stron i wybrać odpowiedni szablon. Zajmie Ci to niewiele czasu. Zazwyczaj przy darmowych kreatorach stron działa też darmowy hosting. Adres internetowy również możesz otrzymać za darmo na rok (na przykład na www.home.pl).
Pamiętaj, że słowa, których użyjesz, będą wpływać na potencjalnych darczyńców, będą kształtować ich wyobrażenia na temat opisywanych przez Ciebie ludzi i sytuacji. To samo dotyczy zdjęć. Dlatego postaraj się opisać możliwie szeroki kontekst i przekazać jak najwięcej szczegółów. Dzięki temu unikniesz generalizacji i powielania stereotypów na temat uchodźców. Pamiętaj, że jeśli pokażesz zdjęcie brudnego dziecka, to pewnie wzbudzisz w odbiorcach silne uczucia, ale jednocześnie posłużysz się kalką myślową oraz wykorzystasz czyjś wizerunek bez jego zgody.
Jeśli to możliwe, dołącz do promocji zbiórki wypowiedzi osób, dla których organizowana jest ta akcja. Ma to dwojaki sens: nie tylko pomoże darczyńcom lepiej poznać osoby, którym pomagają, ale również da uchodźcom szansę mówienia własnym głosem.
Pamiętaj, aby podczas promocji podać jak najwięcej szczegółów dotyczących zbiórki.
Kontaktuj się z darczyńcami nie tylko przed zbiórką, ale również w jej trakcie. Przekazuj na bieżąco, ile już zebrałeś i od kogo, publikuj podziękowania, nawet te imienne, i zachęty do dalszych działań. W poszczególnych przypadkach zastanów się, czy nie wprowadzić elementu rywalizacji: która klasa, miasto albo punkt zbiórki zbierze więcej? To działa.
Ważne! Przy zbiórce odzieży najlepiej możliwie szczegółowo określić zapotrzebowanie podczas promocji. Dzięki temu darczyńcy otrzymają dokładne informacje na temat tego, co jest potrzebne. Na przykład zamiast: „ubrania zimowe dla rodziny”, napisz: „para zimowych butów damskich rozmiar 38, zimowych męskich rozmiar 43, płaszcz damski rozmiar M, szalik damski i męski, dwie czapki dziecięce i dwie pary rękawiczek dla dziewczynki 10 lat i chłopca 8 lat, sweter dziewczęcy na wzrost 140 cm, kurtka chłopięca na wzrost 125 cm”. Także przy organizowaniu zbiórek dla większej liczby osób należy najpierw zorientować się, jakiego rodzaju ubrania są potrzebne i w jakiej orientacyjnie ilości.
Krok piąty – Zorganizuj zbiórkę pieniędzy
Taką zbiórkę możesz zorganizować oddzielnie lub jako uzupełnienie zbiórki ubrań lub sprzętów. Pamiętaj jednak, że jeżeli chcesz wystawić ogólnodostępne skarbonki – w kawiarniach, kościołach czy sklepach – to musisz zarejestrować swoją akcję w MSWiA (patrz: krok trzeci). Są jednak wyjątki. Jeżeli zdecydujesz się zbierać pieniądze w internecie za pośrednictwem portali crowdfundingowych, to nie musisz tego nigdzie zgłaszać. Zbiórka taka nie ma bowiem statusu zbiórki publicznej.
Oto przegląd najpopularniejszych portali crowdfundingowych:
polakpotrafi.pl
Portal pobiera prowizję 7,4% zebranej kwoty oraz 2,5% od każdej wpłaty i nie obsługuje projektów charytatywnych. Musisz zadeklarować nagrody dla wpłacających, a pieniądze zostaną Ci przekazane tylko wtedy, jeżeli zbierzesz całą zaplanowaną kwotę; jeżeli nie, to wrócą do wpłacających.
wspieram.to
Portal pobiera prowizję co najmniej 8,5% całości oraz 2,5% od każdej wpłaty. Musisz zadeklarować nagrody dla wpłacających, a pieniądze zostaną Ci przekazane tylko wtedy, jeżeli zbierzesz całą zaplanowaną kwotę; jeżeli nie, to wrócą do wpłacających.
fundujesz.pl
Portal pobiera prowizję 5,5% oraz 2,5% od każdej wpłaty. Musisz zadeklarować nagrody dla wpłacających, a pieniądze zostaną Ci przekazane tylko wtedy, jeżeli zbierzesz całą zaplanowaną kwotę; jeżeli nie, to wrócą do wpłacających.
odpalprojekt.pl
Portal pobiera albo prowizję 4,9% w modelu „wszystko albo nic” – czyli jeżeli zbierzesz całą zaplanowaną kwotę, a jeżeli to się nie uda, to pieniądze wrócą do wpłacających; albo prowizję 6,9% w modelu „bierzesz, ile zbierzesz”. Musisz zadeklarować nagrody dla wpłacających.
siepomaga.pl
Portal dedykowany wyłącznie projektom charytatywnym, pobiera prowizję do 6%, zgłoszenia mogą wysyłać wyłącznie fundacje.
ideowi.pl
Portal pobiera prowizję 5% od każdej wpłaty. Musisz zadeklarować nagrody dla wpłacających, a pieniądze zostaną Ci przekazane tylko wtedy, jeżeli zbierzesz całą zaplanowaną kwotę; jeżeli nie, to wrócą do wpłacających.
zrzutka.pl
Możliwa opcja zbiórki bez prowizji w modelu „bierzesz, ile zbierzesz”.
Istnieją także portale crowdfundingowe specjalizujące się w konkretnych dziedzinach:
biznesowe: crowdangels.pl, crowdcube.pl, wspolnicy.pl, hanzatrade.com
sportowe: damnasport.pl, stworzmistrza.pl
kulturalne: megatotal.pl, wspieramkulture.pl
ekologiczne: mintu.me
Krok szósty – Podziękowania i informacje
Gratulujemy! Jeżeli dotarłeś aż do kroku szóstego, to oznacza, że udało Ci się zebrać ubrania, sprzęty lub pieniądze i z powodzeniem dostarczyć je potrzebującym uchodźcom. Zrobiłeś kawał dobrej roboty, dzięki której konkretni ludzie otrzymali konkretną pomoc. Nie zapomnij jednak poinformować o rezultatach darczyńców oraz MSWiA. Oto kilka rad, jak to zrobić najlepiej:
Po zakończeniu zbiórki przekaż informację o jej rezultacie w taki sposób, by mogła ona dotrzeć do każdego, kto przyczynił się do powodzenia akcji. Przekazywane wiadomości powinny zawierać takie informacje, jak:
1) wysokość zebranej kwoty
2) ilość zebranej odzieży lub sprzętów
3) komu i gdzie dary zostały przekazane (bez podawania wrażliwych danych personalnych)
4) co i w jakiej ilości zostało zakupione
5) możesz dołączyć również zdjęcia dokumentujące zbieranie lub przekazanie darów
6) nie zapomnij o podziękowaniach (zastanów się, czy nie poprosić obdarowanych o napisanie na kartce podziękowań, które będziesz mógł potem zeskanować i przesłać darczyńcom).
Ważne! Osoby, które wsparły zbiórkę swoimi darami, oczekują informacji zwrotnej. Dzięki rzetelnej informacji o efektach zbiórki jest większe prawdopodobieństwo, że obdarzą Cię zaufaniem, gdy będziesz chciał zorganizować następne akcje.
Jeśli organizowałeś zbiórkę publiczną, to masz prawny obowiązek wysłać sprawozdanie z przeprowadzonej akcji i z rozdysponowania darów do MSWiA. Możesz to zrobić poprzez tę stronę: www.zbiórki.gov.pl/zbiorki/index . Jednak żeby to zrobić, musisz posiadać założony wcześniej Zaufany Profil w elektronicznej Platformie Usług Administracji Publicznej (ePUAP). Jeżeli go nie masz, to sprawozdanie ze zbiórki możesz wysłać za pośrednictwem klasycznej poczty na adres: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, ul. Batorego 5, 02–591 Warszawa. Więcej informacji na temat tego, jak dokładnie wysłać takie sprawozdanie, znajdziesz na stronie poradnika „Zbiórki publiczne” portalu ngo.pl.